Хӗрлӗ Чутай районӗнчи ветерансен канашӗ ӗнер, нарӑсӑн 27-мӗшӗнче, Етӗрне районӗнчен илнӗ Астӑвӑм альбомне тултарса Муркаш район элчисене парса ячӗ.
«Эстафета памяти поколений» (чӑв. Ӑрусен астӑвӑмӗн эстафети) эстафетӑра республикӑри пур ветеран организацийӗ те хутшӑнать. Кашни район альбомра хӑйӗн геройӗсем ҫинчен хушса ҫырать. 2015 ҫулта кунти материалсене пухса Астӑвӑм кӗнеки пичетлесе кӑларма шутлаҫҫӗ.
Республикӑри ветерансен канашӗн председателӗ Анатолия Пукки, конкурс ертӳҫи Анатолий Филиппов, конкурс комисси пайташӗ Галина Персидская, Муркаш районӗпе Шупашкар район элчисем тӗлпулура хастар пулчӗҫ. Районти ветерансен ертӳҫи Галина Тимакова пухӑннисене общество ертсе пынипе туса ирттернӗ ӗҫсемпе паллаштарчӗ. Анатолий Пукки эстафета тӗллевӗсем пирки каласа кӑтартрӗ, Енкӗлт ялӗнчи Сергей Баринов ертсе пыракан ветерансен организацине республикӑра ҫӗнтерӗве халалласа ирттернӗ смотр-конкурс лауреатне чысларӗ.
Районта вырӑс чӗлхипе «Мое село (моя деревня) в годы Великой Отечественной войны» (чӑв. Ман ял Тӑван Ҫӗршыв Аслӑ вӑрҫи вӑхӑтӗнче) сочиненисен конкурсӗ ирттернӗ, унта пурӗ 29 ӗҫ тӑратнӑ, саккӑрӑшӗ ҫӗнтерӳҫӗ ята тивӗҫнӗ.
Хӗрлӗ Чутай районӗнче Аслӑ Ҫӗнтерӳ 70 ҫул тултарнине халалласа тӗрлӗ мероприятисем ирттереҫҫӗ. Ӗнер, нарӑсӑн 27-мӗшӗнче, Хӗрлӗ Чутайри вӑтам шкул залне районти вӗрентӳ учрежденийӗсен коллективӗсем — ача пахчисенче ӗҫлекенсем, пӗлӳ паракан шкулсенче ӗҫлекенсем — хӑйсен пултарулӑхӗпе паллаштарма «Салют, Ҫӗнтерӳ!» фестивале пухӑннӑ.
Пухӑннисене райадминистраци ертӳҫи Александр Башкиров, вӗрентӳ пайне вӑхӑтлӑх ертсе пыракан Татьяна Шереметьева тата вӗрентекенсен районти профком ертӳҫи Татьяна Улянды саламларӗҫ.
Кашни шкул ушкӑнӗ фестивале тӗплӗн хатӗрленни палӑрнӑ. Вӑрҫӑ вӑхӑтӗнче халӑх юрланӑ юрӑсем, халӑхра анлӑ сарӑлнӑ чуна тивекен юрӑсем, вӑрҫӑ темине сӑнланӑ тӗрлӗ композици, вӑрҫа хирӗҫ хайланӑ сӑвӑсем чуна пырса тивеҫҫӗ, вӑрҫа хирӗҫ кӗрешме чӗнеҫҫӗ.
Концерта хастар хутшӑннӑ кашни коллектив Хисеп Хучӗ тата укҫан преми илме тивӗҫлӗ пулчӗ.
Сӑнсем (98)
Хӗрлӗ Чутай районӗнче кӑҫалхипе вуннӑмӗш хут Совет ҫарӗсене Афганистанран илсе тухнӑ кун умӗн Афганистан тата Чечня вӑрҫисенче пуҫне хунӑ Чутай паттӑрсене Юрий Макарова, Валерьян Быкова, Геннадий Иванова тата Сергей Эзенкина асӑнса патриотика юррисен фестивалӗ ирттерчӗҫ. Кӑҫалхи фестиваль «Пусть живые запомнят и пусть поколения знают» (чӑв. Чӗррисем асра хӑварччӑр та ӑрусем пӗлччӗр) девизпа пулчӗ.
Фестивале ирттерме районти вӗрентӳпе культура пайӗ, Афган вӑрҫин инваличӗсен районти пӗрлӗхӗ, «Афганистан ветеранӗсен Раҫҫейри союзӗ» организацин районти пӗрлӗхӗ пулӑшнӑ.
Фестивальте 20 ҫамрӑк юрӑҫ икӗ тур витӗр тухнӑ: вӑрҫӑ темипе ҫырнӑ юрӑ шӑрантарасси, унтан — юрӑҫ килӗштернӗ юрӑ юрласси. Юрӑҫсен ӑсталӑхне виҫӗ ушкӑн тӑрӑх хакланӑ: кӗҫӗн ушкӑнра 8–12 ҫулхисем, вӑтам ушкӑнра 13–15 ҫулхисем тата аслӑ ушкӑнра 16–22 ҫулхисем пулчӗҫ.
Кӗҫӗн ҫулхисем хушшинче ҫаксем ҫӗнтерчӗҫ (виҫҫӗшӗ те Хӗрлӗ Чутайран):
1 вырӑнта — Екатерина Тверскова,
2 вырӑнта — Мария Аливанкина,
3 вырӑнта — Кира Булаткина.
Вӑтам ҫулхисем хушшинче:
1 вырӑнта — Анна Сармандейкина (Хӗрлӗ Чутай)
2 вырӑнта — Татьяна Мурайкина (Хӗрлӗ Чутай)
3 вырӑнта — Татьяна Ефремова (Штанаш)
Аслӑ ушкӑнрисем хушшинче:
1 вырӑнта — Инна Крыцова (Хӗрлӗ Чутай)
2 вырӑн — Диана Майорова (Штанаш)
3 вырӑн — Наталья Соловьева (Штанаш ял тӑрӑхӗн хӗрӗ Ҫӗнӗ Атикассинчи 11 класра вӗренет)
Хутшӑннисене те, мала тухнисене те Хисеп хучӗсемпе парнесем парса чысларӗҫ.
Кӑрлачӑн 31-мӗшӗнче Мурманск хулинче облаҫри халӑх культурисен туслӑх фестивалӗ иртнӗ. Кун пирки Римма Прокопьева журналист «Хыпар» хаҫатра ҫырса пӗлтернӗ.
Мурманскри юрӑ-ташӑ уявне пирӗн йӑхташӑмӑрсем те хаваспах хутшӑннӑ иккен. Юрланӑ та, ташланӑ та... «Ушаков адмирал» атом пӑрҫӗмӗрен ҫинче ӗҫлекен Петр Клементьев вара пурне те хуткупӑс ҫав тери ӑста каласа тӗлӗнтернӗ. Унӑн мӑшӑрӗ Ольга Васильевна чӑваш юрри шӑрантарнӑ. Вӗсем иккӗшӗ те — Патӑрьел районӗнчен. Фестивале хутшӑнакансем хушшинче Вӑрмар, Комсомольски тӑрӑхӗсенчен тухнӑ чӑвашсем те пулнӑ.
Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Тумликасси ялӗнче ҫуралса ӳснӗ Раиса Садакова Роза Степанова юрӑҫ репертуарӗнчи «Юрату сӳнмерӗ» юрра шӑрантарса фестиваль дипломне ҫӗнсе илнӗ. Чӑвашла тумланнӑ икӗ мӑнукӗ ӑна ташласа пулӑшнӑ.
Мурманск облаҫӗнче иртнӗ фестивальте чӑваш культурине сӑнлакан курав чи пуянни пулнӑ-мӗн. Чи паха экспонатсем хушшинче Раиса Садакова кукамӑшӗн амӑшӗ 1905 ҫулта качча тухсан сырнӑ сурпанпа масмака асӑннӑ.
Хӗрлӗ Чутай районӗнче Литература ҫулталӑкне уҫнӑ ятпа район центрӗнче вырнаҫнӑ Культура керменӗнче савӑнӑҫлӑ уяв иртрӗ.
Уява килнисем ӑна тӗплӗ хатӗрленине курчӗҫ. Ак, сӑмахран, хӑнасене те фойере «Нарспи» поэмӑри сӑнарсем кӗтсе илчӗҫ. Кунтах район центрӗнчи вулавӑш ӗҫченӗсем йӗркеленӗ тӗрлӗ куравсем: «Вӑрҫӑ ҫинчен ҫырнӑ кӗнекене вула», «2015 ҫулхи юбиляр писательсем», «2015 ҫулти юбиляр кӗнекесем», «Чӑваш ҫыравҫисем- юбилярсем», «Вырӑнти талантсем» тата ыттисем те. Кунтах Константин Ивановӑн вилӗмсӗр хайлавӗсем. Иккӗмӗш хута хӑпармалли картлашкасен айккинчи стенасем ҫине паллӑ ҫыравҫӑсемпе сӑвӑҫсен илемлӗ сӑнӗсене вырнаҫтарнӑ. Вырӑнти поэтсемпе ҫыравҫӑсем вара — Зоя Сывлӑмпи, Светлана Яруткина, Галина Зотова, Лев Медведев, Александр Трофимов, Оксана Коракова — хӑйсен кӗнекисен куравӗсене йӗркеленӗ. Вӗсен кӗнекисемпе хӑнасем интересленех паллашрӗҫ.
Литература ҫулталӑкне уҫма чӑваш халӑх ҫыравҫи, Чӑваш Республикин ҫыравҫисен пӗрлӗхӗн ертӳҫи Юхма Мишши килсе ҫитнӗ, вӑл пухӑннисене хӑйӗн сумлӑ хайлавӗсен пуххипе паллаштарчӗ.
Нумаях пулмасть Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Хусанушкӑнь шкулӗнчи чӑваш чӗлхи вӗрентекенӗ Светлана Вячеславовна Яруткина (Дмитриева) 60 ҫулхи юбилейне паллӑ тунӑ. Ҫак ятпа ҫак кунсенче Хусанушкӑнь ялӗнчи Культура ҫурчӗнче юбиляра саламлама тата унӑн пултарулӑхӗре паллашма ятарлӑ курав йӗркеленӗ. Пухӑннисем умӗнче Светлана Вячеславовна хӑйӗн литературӑра тунӑ утӑмӗсем пирки каласа кӑтартнӑ. Хусанушкӑнь ял тӑрӑх ертӳҫи Любовь Геннадьевна Кузнецова юбиляра чунтан саламланӑ, Сӗнтӗкҫырми Культура ҫурчӗ ҫумӗнчи пултарулӑх коллективӗнчи концертсене хатӗрлеме пулӑшнӑшӑн чунтан тав тунӑ, малашне те ҫыхӑну татӑлмасса шаннине пӗлтернӗ.
Светлана Вячеславовна таврара ырӑ ятпа пӗлеҫҫӗ. Виҫӗ ача амӑшӗ, шанчӑклӑ мӑшӑр, пултаруллӑ вӗрентекен, музыкант, юрӑҫӑ, корреспондент, сӑвӑҫ, ырӑ кӑмӑллӑ хӗрарӑм — йӑлтах пӗр ҫын.
Светлана Вячеславовна 1955-мӗш ҫулхи кӑрлачӑн 2-мӗшӗнче Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Тури Ҫӗрпӳкассси ялӗнче ҫуралса ӳснӗ. Тӑван ялти сакӑр ҫул вӗренмелли (1962–1970), Хусанушкӑнчи вӑтам шкулӗнче (1970–1972), И.
Кремльти Собор лапамне ҫулсерен лартакан чӑрӑша кашнинчех тӗплӗн суйлаҫҫӗ. Ҫӗнӗ 2015 ҫула кӗтсе илме суйланине вара Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Тухтамӑшра ҫуралса ӳснӗ, хальхи вӑхӑтра Мускав облаҫӗнчи Дороховски вӑрман хуҫалӑхӗнче аслӑ участок лесничийӗнче тӑрӑшакан Юрий Пигильдин сӗннӗ.
Юрий Германович ҫак чӑрӑша 27 ҫул хушши пӑхса упранӑ. 31 метр тӑршшӗ илемлӗ ҫӑра чӑрӑш 110 ҫулта иккен, вуллин диаметрӗ — 72 сантиметр. Палӑртмалла, хӑйӗн илемӗпе пин-пин ҫынна уяв кӑмӑлӗ парнеленӗ чӑрӑш Кремльте шӑп Кивӗ Ҫӗнӗ ҫулччен — тӑнӑ.
«Ҫӗнӗ ҫула — ҫӗнӗ ҫемьере» республикӑри акцие Хӗрлӗ Чутай районӗ те хутшӑннӑ. Вӑл иртнӗ ҫулхи раштавӑн 10-мӗшӗнчен тытӑнса кӑҫалхи кӑрлачӑн 15-мӗшӗччен пынӑ.
Ҫав тапхӑрта район администрацийӗн опекӑпа попечительство органӗ ача усрава илес шухӑшлӑ ҫынсемпе хастар ӗҫленӗ. Ҫак тӗллевпе вӑл канмалли е уяв кунӗсене те пӑхман – тӗлпулусем йӗркеленӗ. Ҫак тапхӑрта 6 ҫемье 12 ачана тӑван вырӑнне хурса йышӑннӑ.
Серенкассинчи Ярылкинсем унччен хӑйсен тӑван тӗпренчӗкӗсемсӗр пуҫне икӗ ачана усрава илме ӗлкӗрнӗ пулнӑ. Халӗ вӗсем тата тепӗр иккӗне кил ӑшши парас тенӗ. Уйпуҫри Тарасовсем те икӗ ача усрава илнӗ. Халӗ вӗсен хӑйсен тӗпренчӗкӗсене шута илсен тӑватӑ пӗр тӑвана ҫитнӗ. Икӗ ывӑл ӳстерекен Хӗрлӗ Чутайри Михайловсем те ача усрава илнӗ. Унччен ҫав ача Саланчӑкри коррекцилле шкул-интернатра вӗренсе пурӑннӑ. Акчиккассинчи Патяновсем Пӑрачкаври ача ҫуртӗнче тӗпленнӗ икӗ арҫын ачана кил ӑшши парас тенӗ. Унччен вӗсен хӑйсен пӗр ывӑл пулнӑ.
Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Кивӗ Атикассинче ҫак кунсенче ҫӗнӗ аптека уйрӑмӗ уҫӑлчӗ. Ӑна валли Кив Атикассинчи райпо лавкин пӗр кӗтессинче вырӑн уйӑрнӑ.
Кӑрлачӑн 5-мӗшӗнче аптека уҫнӑ ятпа кунта савӑнӑҫлӑ пуху пулчӗ. Унта Чӑвашпотребсоюз председателӗ, Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗн депутачӗ Валерий Павлов, Хӗрлӗ Чутай райпо председателӗ, район пуҫлӑхӗ Александр Степанов, Хӗрлӗ Чутай администраци пуҫлӑхӗ Александр Башкиров, Кив Атикасси ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Юрий Чертов хутшӑнчӗҫ. Вӗсем аптека алӑкӗн умӗнчи хӗрлӗ лентӑна касма тивӗҫлӗ пулчӗҫ.
Аптека ирхи 8 сехетрен пуҫласа каҫхи 17 сехетчен, вырсарникунсӑр пуҫне, кашни кунах ӗҫлет. Медикаментсене сутма ку енӗпе ятарлӑ пӗлӳ илнӗ Ангелина Николавна Семеновӑна шаннӑ. Тинех «вӑрман урлӑри» ял халӑхӗ кирлӗ эмеле Чутая каймасӑрах туянма пултарӗ.
Сӑнсем (13)
Раштавӑн 19-мӗшӗнче Хӗрлӗ Чутайри музейра районти таврапӗлӳҫӗсен канашӗн канашлӑвӗ пулчӗ. Унта районти культура пайӗн ертӳҫи Александр Самсонов, таврапӗлӳҫӗсем, ветерансем тата вӗрентекенсем хутшӑнчӗҫ. Пухӑннисем малтанах музейри экспонатсемпе паллашрӗҫ.
Хальхи вӑхӑтра кунта виҫҫӗн вӑй хураҫҫӗ: Елена Ивановна Чемалинова музей директорӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫлать, ӑна пулӑшакансем Валентина Ильинична Торейкина методистпа Лариса Валериановна Сядайкина музей пӑхавҫи.
Елена Чемалинова пухӑннисене ҫулталӑк хушшинче пурнӑҫланӑ ӗҫсем ҫинчен каласа кӑтартрӗ, 2015-мӗш ҫулта тума палӑртнӑ культурӑллӑ-массӑллӑ ӗҫсем ҫинче чарӑнса тӑчӗ. Музей коллективӗ халӑхӑн культура шайне ӳстерес тесе куллен тӑрӑшать, кунта час-часах экскурсисем, шкул ачисем хушшинче тӗрлӗ викторинӑсем ирттереҫҫӗ. Сӑмахран нумай пулмасть иртнӗ музей каҫӗ те нумайӑшне килӗшнӗ. Елена Чемалинова хӑйӗн сӑмахӗнче музейри экспонатсен шутне ӳстерме тӑрӑшни пирки те асӑнчӗ.
Таврапӗлӳҫӗсем Аслӑ Ҫӗнтерӳпе ҫыхӑннӑ мероприятисенче кашнинех хастарлӑрах пулма сӗнчӗҫ, вӑрҫӑ вӑхӑтӗнче ӗҫленӗ хӗрарӑм-трактористкӑсем, Сӑр хӗрринчи окопсен вырӑнӗсем, ветерансен асаилӗвӗсем ҫинчен хаҫат-журналта ытларах пичетлеме, ку ӗҫе шкул ачисене хутшӑнтарма чӗнчӗҫ.
+3.3 °C